Προτάσεις Νίκου Αναστασιάδη για το πως προτίθεται να πατάξει τη διαφθορά στην Κύπρο εάν εκλεγεί

Κυρίες και κύριοι,

 

Η σημερινή συζήτηση διεξάγεται σε μια περίοδο όπου η αξιοπιστία των θεσμών του κράτους και η εμπιστοσύνη προς την πολιτική βρίσκεται πιθανόν στο κατώτατο σημείο. Οι παθογένειες που έχουν σωρευθεί, και για τις οποίες όλοι έχουμε ευθύνη,  συμβάλουν στη στασιμότητα αλλά προάγουν και πολλαπλασιάζουν τα προβλήματα. Προάγουν την γραφειοκρατία και την αδιαφάνεια. Οδηγούν στην αναξιοκρατία, στη διαπλοκή και στη διαφθορά.

θα ήθελα με την σύντομη αυτή παρέμβαση να αναφερθώ σε μια σειρά από προτάσεις και εισηγήσεις που προσεγγίζουν σφαιρικά και δραστικά την αντιμετώπιση της μάστιγας της διαφθοράς και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για ένα κράτος του οποίου οι λειτουργίες του θα διέπονται από διαφάνεια και αξιοκρατία. Αρκετές από τις προτάσεις αυτές, έχουν ήδη κατατεθεί στα πλαίσια της προσπάθειας μου για διαβούλευση με τους πολίτες και σαν μία τέτοια ευκαιρία για διαβούλευση θεωρώ και τη σημερινή μέρα. Ακόμα μια ευκαιρία για να εισακουστούν προβληματισμοί, κριτική και διαφορετικές απόψεις. Είμαι λοιπόν βαθιά πεπεισμένος, πως μέσα από τη σύνθεση απόψεων και ιδεών μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και τα πιο πολυδιάστατα προβλήματα όπως αυτό της διαφθοράς.

Προς αυτή την κατεύθυνση, καταθέτω σήμερα πέντε πυλώνες μεταρρυθμιστικών δράσεων που θα ενισχύσουν το επίπεδο της δημοκρατίας μας και θα την θωρακίσουν από το σαράκι της διαφθοράς.

Ο πρώτος πυλώνας αφορά θεσμικές αλλαγές στο πολιτικό σύστημα που αφορούν την πάταξη της διαπλοκής, της  διαφθοράς και των κατεστημένων.

Προτείνω λοιπόν:

• Να αποτελεί κώλυμα για επανεκλογή του εκάστοτε Προέδρου της Δημοκρατίας ή όποιου άλλου έχει εκτελεστική εξουσία (δήμαρχοι) αν και εφόσον έχουν συμπληρώσει δύο συνεχείς θητείες.
• Το ίδιο κώλυμα να ισχύει για τους βουλευτές και τους δημοτικούς συμβούλους εφόσον έχουν συμπληρώσει τρεις συνεχείς θητείες.
• Οι πιο πάνω ρυθμίσεις, κατ’ αντιστοιχία να ισχύουν και για τους κοινοτάρχες ή κοινοτικούς συμβούλους, εφόσον ο αριθμός ψηφοφόρων της κοινότητας υπερβαίνει τους 300.
• Όσον αφορά τη διαφάνεια των οικονομικών των κομμάτων εισηγούμαστε περεταίρω ρυθμίσεις που να εναρμονίζουν πλήρως τις νομοθεσίες μας προς τις οδηγίες και εισηγήσεις της GRECO. Δεν μπορεί να απαιτούμε διαφάνεια στα οικονομικά επίπεδα του κράτους χωρίς παράλληλα να εξασφαλίσουμε τη διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων. Οι οικονομικές λειτουργίες ενός κόμματος πρέπει να διέπονται από τις αρχές της διαφάνειας και λογοδοσίας, σύμφωνα με τους κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης, την δημοσιοποίηση των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων τους και τον αποτελεσματικό έλεγχο των οικονομικών τους.
  Παράλληλα, για την πάταξη της διαφθοράς και την καθιέρωση κανόνων διαφάνειας στο δημόσιο βίο θεωρώ εξαιρετικά σημαντική την ουσιαστική εφαρμογή του «Πόθεν Έσχες».  Γι’ αυτό και προτείνω:
• Τη θεσμοθετημένη πλέον υποχρέωση των πολιτειακών αξιωματούχων του δημόσιου ή ευρύτερου δημόσιου τομέα, δημοσίων υπαλλήλων προϊσταμένων τομέων διοίκησης, μελών Διοικητικών Συμβουλίων Ημικρατικών Οργανισμών και άλλων, όπως δημοσιοποιούν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα.
• Για σκοπούς αυστηρού και αντικειμενικού ελέγχου και αξιολόγησης των στοιχείων, εισηγούμαι ακόμα, τη σύσταση ειδικού σώματος ορκωτών λογιστών – ελεγκτών, ως ανεξάρτητης αρχής ελέγχου.
• Τη θεσμοθέτηση των ευθυνών του Προέδρου, των Υπουργών και πολιτειακών αξιωματούχων για αστικές και ποινικές ευθύνες που τυχόν φέρουν.
• Τη συγκεκριμενοποίηση των αδικημάτων για τα οποία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να διωχθεί ποινικώς.
• Τον εκσυγχρονισμό των νόμων για ποινικούς ανακριτές και ερευνητικές επιτροπές των οποίων τα ομόφωνα ευρήματα θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά για τον υπό διερεύνηση αξιωματούχο του κράτους.

Ο δεύτερος πυλώνας των προτάσεων μου αποτελεί η εισαγωγή κανόνων χρηστής διοίκησης και διαφάνειας. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού πρέπει να κηρύξουμε τον πόλεμο στην κρατική σπατάλη και τη διαφθορά.
Προς αυτή την κατεύθυνση εισηγούμαι:

• Την ενίσχυση της διαφάνειας, του ανταγωνισμού και των αντικειμενικών κριτηρίων κατά τη λήψη των αποφάσεων στις διαδικασιών κατακύρωσης των κρατικών προμηθειών και τη διαχείριση κρατικών εσόδων.
• Δημοσιοποίηση των πλήρως αιτιολογημένων αποφάσεων για κατακύρωση όλων των προσφορών στο δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα.
• Την υποχρέωση γνωστοποίησης από τις ανεξάρτητες επιτροπές διορισμού προαγωγής και μεταθέσεων όπως η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας και η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας πλήρους αιτιολογημένης αποφάσεως σε κάθε ενδιαφερόμενο, σε όσες περιπτώσεις ο υπάλληλος θεωρεί ότι έχει αδικηθεί.
• Τη θεσμοθέτηση αυστηρότερων ποινικών και αστικών ευθυνών για τις περιπτώσεις εκείνες όπου, κατά παράβαση των κανόνων χρηστής διοίκησης, λειτουργοί του Δημοσίου επιφέρουν ζημιά ή ενέχονται σε πράξεις διαφθοράς.
• Τη θεσμοθέτηση συνεχούς ελέγχου των δημοσίων δαπανών, από το στάδιο της εμφάνισής τους, με στόχο την αποφυγή της σπατάλης και τη μείωση του κόστους λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης.
• Τη δημιουργία σε κάθε υπουργείο Επιτροπής Ελέγχου για τη διασφάλιση της χρηστής διοίκησης και την υλοποίηση των σχετικών συστάσεων της Υπηρεσίας Ελέγχου του κράτους.
• Την εισαγωγή νομοθεσίας ούτως ώστε κατά τη διαδικασία έγκρισης του ετήσιου Προϋπολογισμού του κράτους από τη Βουλή να παρουσιάζεται λεπτομερής υπηρεσιακή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή των κατά περίπτωση συστάσεων της τελευταίας Έκθεσης της Υπηρεσίας Ελέγχου του κράτους.

Ο τρίτος πυλώνας των προτάσεων μου, αφορά την ενίσχυση και τον επανασχεδιασμό του νομικού μας οπλοστασίου το οποίο αποδείχτηκε ανεπαρκές για αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς. Για την κατάλληλη νομική θωράκιση εισηγούμαι:

• Την παροχή κινήτρων σε όποιον δίδει πληροφορίες στις αρχές και διευκολύνει τη σύλληψη των πρωταγωνιστών του οργανωμένου εγκλήματος.
• Την επίδειξη επιείκειας σε μεταμεληθέντες συμμετέχοντες σε εγκληματικές δράσεις εφόσον συνεργαστούν με τις διωκτικές αρχές.
• Το άνοιγμα λογαριασμών και άρση του τραπεζικού απορρήτου από τις ελεγκτικές αρχές για διερεύνηση φαινομένων διαφθοράς.
• Την παροχή προστασίας υπαλλήλων ή άλλων προσώπων που καταγγέλλουν φαινόμενα διαφθοράς.
• Την άμεση προώθηση του νομοσχέδιου που αφορά τον περί Ρυθμίσεως Ορισμένων Εξουσιών για τους υπό κάλυψη αστυνομικούς, που θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της Αστυνομίας.

Ο τέταρτος πυλώνας αφορά την θεσμική θωράκιση της Αστυνομίας κατά της διαφθοράς. Σε μια σύγχρονη Ευρωπαϊκή και δημοκρατική χώρα δεν μπορούν να γίνουν ανεκτά οποιαδήποτε κρούσματα διαφθοράς και απειθαρχίας στο αστυνομικό σώμα.

Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε τη σύσταση και τη κατάλληλη στελέχωση Ανεξάρτητης Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων όπου το ζητούμενο είναι να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του πολίτη και να επιτευχθεί η  συμφιλίωση του αστυνομικού με την κοινωνία.  Αυτό αποτελεί μια βασική προϋπόθεση αντιμετώπισης των σύγχρονων προβλημάτων που συνδέονται με την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής.

Καμία προσέγγιση δεν θα θεωρείτο ολοκληρωμένη αν δεν περιλάμβανε στα μέτρα πάταξης της διαφοράς, τη διάσταση της απονομής της δικαιοσύνης. Ο πέμπτος και τελευταίος πυλώνας των προτάσεων μου αφορά τη βελτίωση της ποιότητας και της ταχύτητας απονομής της δικαιοσύνης η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς και την διασφάλιση της διαφάνειας. Δυστυχώς, η καθυστέρηση στην εκδίκαση υποθέσεων και τα προβλήματα στην εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων έχουν καταστήσει την απονομή της δικαιοσύνης συνώνυμη με την παράταση της αδικίας.

Οι συγκεκριμένες θεσμικές αλλαγές που προτείνω είναι:

• Την επανασύσταση του Συνταγματικού και τη δημιουργία Διοικητικού Δικαστηρίου.
• Επαναλειτουργία του Ανώτατου Δικαστηρίου με αρμοδιότητα εφετείου για πολιτικές και ποινικές υποθέσεις και την υιοθέτηση τρίτου βαθμού δικαιοδοσίας.
• Την αναθεώρηση διαδικασιών, ενίσχυση τμημάτων και δημιουργία νέων δικαστηρίων πρωτοβάθμιας δικαιοδοσίας προκειμένου να διεκπεραιώνονται το ταχύτερο δυνατό πολιτικές και ποινικές υποθέσεις.

Κυρίες και κύριοι,

Κλείνοντας την παρέμβαση αυτή θέλω εντίμως να σας πω, πως είμαι αποφασισμένος να θέσω την πάταξη της διαφθοράς ως θέμα ύψιστης προτεραιότητας στο πρόγραμμα διακυβέρνησης μου, γιατί ακριβώς το επίπεδο της δημοκρατίας μας και η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς της αντανακλάται στην ποιότητα ζωής και στην ασφάλεια του καθενός από εμάς. Για αυτό είμαι βέβαιος ότι έφθασε η ώρα για τις ριζικές και φιλόδοξες αυτές μεταρρυθμίσεις που θα εκσυγχρονίσουν και θα αναμορφώσουν το κράτος που οραματιζόμαστε.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και προσδοκώ να ακούσω τα σχόλια και τις εισηγήσεις σας.

26 Σεπτεμβρίου 2012